Тауар таңбасын тіркеу: ТМ патент беру тәртібі, мерзімі және қажет болатын кезі

Тауар таңбасын тіркеу (ТМ) – бұл бизнесіңіздің зияткерлік меншігін қорғаудың ең тиімді және заңды әдісі. Бұл процесс брендтің бірегей элементтерін заңды қорғауды қамтамасыз етеді, тұтынушылардың сенімін қолдайды және нарықтағы табысты бәсекелестікке ықпал етеді. Бұл мақалада біз ТМ тіркеу тәртібі, тауар белгілерінің түрлері, олардың ерекшеліктері, сондай-ақ осы процедураның бизнес үшін маңыздылығы мен қажеттілігі туралы айтататын боламыз.

Тауар таңбасы (ТМ) – бұл тауарларды немесе қызметтерді ерекшелеу және оларды бәсекелестердің ұқсас тауарларынан немесе қызметтерінен ажырату үшін қолданылатын осы элементтерге ғана тән символ, сөз, сөз тіркесі, дизайны немесе тіркесімі. Бұл белгіге логотип, бренд атауы, белгілі бір графикалық пішін немесе екеуінің тіркесімі кіруі мүмкін. Ол брендтің бірегей көрінісін құрудың негізгі элементі ретінде қызмет етеді, сонымен қатар бәсекелес компаниялардың рұқсатсыз пайдалануынан қорғауды қамтамасыз етеді. Осылайша, сауда белгісі бренд туралы хабардарлықты қалыптастыруда және оның нарықтағы бірегейлігін анықтауда маңызды рөл атқарады.

Тауар таңбасы (ТМ), тауар маркасы, бренд және логотип – бұл ұғымдар бір-бірімен тығыз байланысты, бірақ іскерлік сәйкестіктің әртүрлі аспектілерін білдіреді.

• ТМ таңбасы – бұл өнімді ерекшелеу үшін қолданылатын кез келген белгілерді қамтитын жалпы түсінік. Онда сөздер, графикалық элементтер, сандар, түстер немесе олардың комбинациялары қамтылуы мүмкін.
• Сауда маркасы – бұл белгілі бір өндірушінің өнімдерін немесе қызметтерін сәйкестендіретін және оларды бәсекелестердің өнімдерінен ажырататын таңбалар немесе таңбалар тіркесімі болып табылатын сауда белгісінің белгілі бір түрі.
• Бренд – бұл компанияның құндылықтарын, беделін, уәделерін, тұтынушылардың қабылдауы мен адалдығын қамтитын кешенді идеясы. Сауда маркасы – бұл бренд элементтерінің бірі.
• Логотип – бұл көбінесе бренд элементтерін қамтитын графикалық кескін немесе таңба. Логотип брендтің визуалды көрінісі ретінде қызмет етеді және оны тануға ықпал етеді.

Олардың арасындағы нгізгі айырмашылық:

• Тауар таңбасы (ТМ): белгілердің әртүрлі типі қамтылған жалпы түсінік. 

• Тауар маркасы – бұл бір өндірушінің өнімін сәйкестендіретін Тауар таңбасының нақты түрі.
• Бренд: компания туралы кешенді түсінік, онда көптеген элементтер, соның ішінде сауда маркасы қамтылады.
• Логотип: графикалық бейне, ол бренді визуалды ажырату үшін қызмет атқарады.

Байланыс және тіркеу:

• Сауда маркасы Тауар таңбасының бөлігі бола алады, ал бренд оның элементтерінің бірі ретінде сауда маркасын қамтиды.
• Логотип әдетте брендтің элементтерін қамтиды, бірақ сонымен бірге тәуелсіз сауда белгісі болуы мүмкін.
• Сауда маркасын тіркеу нақты бір белгіні, оның ішінде сауда маркасы мен логотип элементтерін қорғау үшін жүзеге асырылады. Дегенмен, брендті толық қорғау үшін оның әрбір элементін жеке тіркеу қажет болуы мүмкін.

Тауар таңбасы – бұл әр түрлі өндірушілердің, компаниялардың немесе брендтердің тауарлары/қызметтері арасындағы негізгі айырмашылықтарды белгілеуге, сәйкестендіруге, ерекшелеуге арналған және сол мақсатта қолданылатын түпнұсқа және арнайы таңбалар, сөздер, кескіндер немесе екеуінің тіркесімі. Бұл кәсіпкерлерге өз ісін, дәлірек айтқанда зияткерлік меншікті бәсекелестердің, алаяқтардың немесе басқа да алаяқтардың пайдалануынан қорғауға мүмкіндік береді.

Тауар таңбасынв патент алу брендті визуалды сәйкестендіруді қалыптастыруда маңызды рөл атқарады, бұл тұтынушылардың танылуына ықпал етеді. Мұндай тіркеу тек құқықтық қорғауды қамтамасыз етіп қана қоймайды, сонымен қатар өндірушіге өз Тауар таңбасын пайдалануға эксклюзивті құқыққа кепілдік береді. Бұл компанияның бірегей келбетін қалыптастыруға ғана емес, сонымен қатар тұтынушылардың өнімнің сапасы мен түпнұсқалығына деген сенімін сақтай отырып, зияткерлік меншікті қорғау құралы ретінде қызмет етеді. Жалпы алғанда, сауда белгілерінің бірнеше түрі бар және біз олардың негізгі түрлерін қарастырамыз:

• Бейнелеу
  Бейнелеуде кескіндер, фотосуреттер, дизайн, пішіндер мен түстер сауда белгілері ретінде қолданылады. Олар әсіресе көрнекі тартымдылық шешуші рөл атқаратын өнімдер үшін аса тиімді.
• Сөзбен аталуы
  Тауар белгілерінің сөзбен аталауына сөздер, атаулар, ұрандар және басқа мәтіндік элементтер кіреді. Олар көбінесе брендті оңай анықтау және есте сақтау үшін қолданылады.
• Тіркесімділік
  Тіркесімді сауда белгілеріне бейнелеу және сөз атаулары элементтері кіреді. Бұл компанияларға визуалды және мәтіндік элементтерді біріктіру арқылы бірегей және оңай танылатын логотиптер жасауға мүмкіндік береді.
• Дыбыстық
  Цифрлық технологияның дамуымен дыбыстық сауда белгілері барған сайын танымал бола бастады. Оларды радио жарнамаларында, видеороликтерден және басқа аудиовизуалды материалдарда брендті айқындау үшін пайдалануға болады.
• Үш өлшемді
  Үш өлшемді сауда белгілеріне үш өлшемді кеңістікте анықтауға болатын формалар немесе көлемді элементтер кіреді. Олар көбінесе бірегей формалы немесе қаптамалары бар тауарлар саласында қолданылады.

Сауда белгісін тіркеу компанияға бірқатар артықшылықтар әкеледі. Ең алдымен, бұл бәсекелестер тарапынан марканы заңсыз пайдаланудан құқықтық қорғауды қамтамасыз етеді. Бұл компанияның тіркелген белгіні өз саласында және нарықта пайдалануға эксклюзивті құқығы бар екенін білдіреді.

Сауда белгісін тіркемеу компанияның брендін заңсыз көшіру немесе қайталау қаупін тудыруы мүмкін. Тіркеу сонымен қатар жанжалдарды шешу процесін жеңілдетеді және сот органдарында құқықтарды қорғаудың заңды негізін қамтамасыз етеді. Бренд пен логотипті тіркеу компанияның нарықтағы үлесі мен беделін жоғалтпауға мүмкіндік береді. Осылайша, бұл бизнестің тұрақтылығы мен табысты дамуын қамтамасыз етудің маңызды құралы.

Біздің елімізде өз брендін Қазақстан Республикасының Ұлттық зияткерлік меншік институтына (ҰЗМИ) жүгіну арқылы патенттеуге болады. Біз не қажет екенін жан-жақты талдап көрейік:

Брендті қалай тіркеуге болады: қандай құжаттар талап етіледі?

Сауда маркасының патенті стандартты нысандағы өтінімді толтыруды талап етеді. Осы өтінім шеңберінде мынадай мәліметтер ұсынылады:

• Сараптама жүргізуге сұрау салу, онда өтініш беруші туралы мәліметтер, оның орналасқан  немесе тұрғылықты жері көрсетіледі; 
• Сіз тіркейтін таңба/белгі үлгісі; 
• Осы Тауар таңбасы қолданылатын тауарлар/қызметтер тізімі; 
• Осы Тауар таңбасын тіркеуге өтініш беру сенімхат бойынша (өкіл болған жағдайда) да жүргізіледі; 
• Сараптама жүргізгені үшін тіркеу алымдарын төлеу туралы құжат (Тауар таңбасын тексеру); 
• Компанияның Тауар таңбасына қатысты жарғы.

Қазақстандағы Тауар таңбасын тіркеу алгоритмі 

Тауар таңбасының патентін Қазақстанның Ұлттық зияткерлік меншік институтына (ҰЗМИ) жүгіну арқылы алады. Бұл қызметті онлайн пайдалануға да болады. Сауда маркасын онлайн режимде тіркеу тәртібін қарастырып көрейік:

1. «Электрондық үкімет» порталындағы жеке кабинетке кіріп, қажетті қызметті таңдап, «Қызметке онлайн тапсырыс беру» батырмасын басыңыз. Сайттың кірістірілген технологиясын қолдана отырып, сіз қайта авторизация жасамай-ақ автоматты түрде жеке кабинетке кіресіз “newcab.kazpatent.kz“.
2. Өтінішті жеке кабинетіңізде толтырыңыз “newcab.kazpatent.kz” және оған ЭЦҚ (электрондық цифрлық қолтаңба) пайдалана отырып қол қойыңыз. 
3. Қызмет көрсету мерзімі ішінде жеке кабинетте және профиліңізде көрсетілген электрондық пошта арқылы өтінішіңізді өңдеу туралы хабарлама алыңыз.

Кез келген заңды немесе жеке тұлға өз компаниясының немесе брендінің логотипін тіркеуге құқылы. Бұл тұлға Өтініш беруші немесе сенімхат бойынша тіркеуге өтініш беруге уәкілетті оның өкілі деп аталады. Алдын ала сараптама үшін сауда маркасын патенттеу өтініш берілген сәттен бастап 10 жұмыс күнін алады. Сауда маркасын тіркеу мерзімі өтінім берілген сәттен бастап орта есеппен 11-12 айға созылады. Логотип пен брендті тіркеу (толық тексеру) – 7 жұмыс күні ішінде жүргізіледі. Тауар таңбасын қолданылу мерзімі: Тауар таңбасы тіркелгеннен кейін 10 жыл бойы қолданыста болады, содан кейін өтініш беруші қайта тіркеуге өтініш беруі қажет.

Тауар таңбасын тіркеу құны тауарлар мен қызмет көрсетудің халықаралық жіктелуі (ТҚХЖ) класс санына байланысты. 1 класты тіркеу кезінде шамамен 60 мың теңге, 3 класты дейін тіркеу кезінде шамамен 17 мың теңге, одан әрі әрбір жоғары класс үшін шамамен 7 мың теңге қажет. Сертификат алу үшін 37 мың теңге көлемінде баж төленеді.

МКТУ дает компаниям право защиты своего бренда по всему миру. Основные особенности включают в себя то, что процедура проводится согласно законодательству каждой конкретной страны, где запрашивается регистрация. В РК данную регистрацию могут получить юр. и физ. лица. 

ТҚХЖ компанияларға бүкіл әлем бойынша өз брендтерін қорғау құқығын береді. Бұл процедура тіркеуді қажет ететін әрбір нақты елдің заңнамасына сәйкес жүргізілетіндігі олардың ерекшелігіне жатады. ҚР-да заңды және жеке тұлғалар тіркеледі. 

Мемлекеттік елтаңбалар, тулар және әлемге әйгілі эмблемалар, халықаралық ұйымдардың атаулары не олардың қысқартылған атауларын, сондай-ақ олардың рәміздері және т.б. тауар белгілері ретінде тіркеу үшін тыйым салынған. Сонымен қатар, шатасулар жоғарыда аталған элементтерге ұқсас белгілерді де шатасуларды болдырмау үшін тіркеуге жол берілмейді. Мысалы, бұл олимпиадалық символика, Дүниежүзілік зияткерлік меншік ұйымының логотипі және т. б. Бұлар тура сол күйінде берілмесе және оларды пайдалануға тиісті құзыретті органның немесе олардың иесінің келісімі болған жағдайда қорғалмайтын атаулар ретінде пайдаланылуы мүмкін. 

Сонымен қатар, тауар белгілері немесе олардың белгілеу элементтерін ретінде тіркеуге тыйым салынады, егер олар:

• Олар тауар/қызмет туралы қате, дәлелденбеген немесе жалған ақпарат беретін болса. Бұларға өндіруші, тауарды өндіру орны және т. б. туралы мәліметтерге қатысты ақпараттар жатады.
• Өнімнің құрамы мен сипаттамасында тауардың нақты шығарылған жері шағын шрифтімен көрсетіледі, бірақ дизайнерлер тауардың нақты шығу тегіне сәйкес келмейтін мұқаба/дизайн/логотип жасаған жағдайда. Мысалы, Корей қалалары немесе Корейлік өндіріс технологиясы бейнеленген қандай да бір Беларуссияда шығарылған кремді клиенттер Оңтүстік Корея өнімі деп қате қабылдауы мүмкін.
• Сипаттамасында минералды суларды, шараптарды және т.б. сипаттайтын белгілі географиялық орындардың атаулары бар, бірақ іс жүзінде бұл өнім көрсетілген жерлерде жасалмаған болса. Мысалы, артезиан суы, минералдар және т. б. 
• Жалпы қабылданған қоғамдық және әлеуметтік мүдделерге, әдеп, адамгершілік және т. б. принциптері мен құндылықтарына қайшы келетін жағдайлар.
• Тауарлардың немесе қызметтердің белгілі бір түрлеріне сілтеме жасау үшін жалпы қолдануға енгізілген немесе қоғамға белгілі бір өнімдермен байланысты жалпы қабылданған белгілер мен терминдер ретінде танылып жатса.
• Әртүрлі дәрі-дәрмектердің жалпы атауларының патенттелмейтін халықаралық тізіміне енгізілген болса.

Қазақстан Республикасының Заңы бойынша тауар таңбасын тіркеу қажет және ол ресми тіркелгеннен кейін ғана танылады. Тіркеу туралы куәлікті немесе ҚР Тауар таңбалары тізілімінен ресми үзінді көшірмені алу осы тауар таңбасын пайдалануға барлық құқықтарыңыздың болу фактісі болып табылады. Сіз оны қалағаныңызша басқаруға толық құқығыңыз бар, соның ішінде ең бастысы – оны басқа адамдарға пайдалануға тыйым сала аласыз.