Пассив кіріс: пассив кіріс үшін ақшаны қайда салу керек

Әр адам өзінің әл-ауқатын жақсартуға мүдделі, сондықтан қаржылық сауаттылық пен табысты арттыру тақырыптары өзекті болып отырғаны таң қалдырмайды. Осы сұрақтарды зерттеуді базалық сұрақтан бастау керек, белсенді және пассив табыс дегеніміз не?

Белсенді кіріс сіздің тікелей негізгі қызметіңізбен тікелей байланысты барлық қаржылық түсімдерді білдіреді, мысалы, жалақы немесе сіздің бизнесіңізден түскен кірістер. 

Пассив табыс – бұл сіздің күнделікті қызметіңізге қарамастан, негізгі табыс көзіне қосымша түсетін қаржы сомасы. Яғни, бұл сізге қандай да бір ерекше күш салмай түсетін ақша. Белсенді және пассив кірістер өзара жалақы тәсілімен, алу процесімен және перспективалармен ерекшеленеді. Осы мақалада толығырақ осы тақырыпты талқылайық 🙂

Пассив табыстар пайда әкелетін табыс көзін құруды білдіреді, ол сіз қаншалықты күш салатыныңызға немесе қаншалықты жиі жұмыс істейтініңізге байланысты емес. Пассив табыстың бірнеше түрі бар, пассив табыстың ең жиі таралған түрлерін талдап көрейік:

• Банк салымы – пассив табыстың классикалық әдістерінің бірі, ол сіздің салымдарыңыздың банктік пайыздары есебінен пайда әкеледі. Егер сіз осы пассив кірістің сізге көп ақша әкелуін қаласаңыз, банктік депозиттерді  ашу үшін бастапқыда көп ақша салу қажет. Банк салымының кірістілігі бастапқы салымдарға тікелей пропорционалды.
• Бағалы қағаздарға инвестициялау жоғары тәуекелмен қатар жүреді, өйткені сіздің кірісіңіз нарықтық жағдайға және қор нарығының жай-күйіне байланысты. Құнды қағаздарға инвестиция салудан бұрын қор нарығының базалық түсінігіне ие болуыңыз керек екенін түсіну қажет. Биржадағы сауданың басты ережесі: тәуекелдер неғұрлым жоғары болса, табыстылық соғұрлым жоғары болады.
• Жылжымайтын мүлік – пассив табыстың кең таралған түрі. Сіз өзіңіздің жылжымайтын мүлігіңізді сатып алып, одан әрі тұрақты ай сайынғы табысқа ие бола отырып, оны жалға бересіз. Алайда, бұл тәсіл белгілі бір тәуекелдермен қатар жүреді: клиенттерді іздеу, тұрғын үйде тәртіп пен тазалықты сақтау, мерзімді жөндеу жүргізу және т.б.

Пассив табыс үшін қайда инвестициялауға болады? Бұл үшін не қажет және дұрыс таңдау қалай жасау қажет? Пассив табыс көздері өте көп және сіздің мүмкіндіктеріңіз бен жоспарларыңызға жақын тәсілді таңдау керек.

Пассив табыс инвестициялары – сіз жоғалтуға дайын қаражаи, яғни, бұл қандай да бір маңызды қажеттіліктерді жабуға қажет емес  бос ақшаңыз. Сіз қаражатыңызды ұзақ мерзімді перспективада олар сізге пайда әкелуі мүмкін немесе керісінше сіз барлық ақшаңызды жоғалтуыңыз мүмкін екенін түсініп саласыз. Ай сайын табыс табу үшін ақшаны қайда инвестициялау керек? Көптеген жағдайларда, инвестициялау бастапқы кезеңде ешқандай табыс әкелмейді, өйткені сіз ұзақ мерзімді перспективаға инвестиция саласыз. Ол қандай да бір стартап, бизнес-жоба, облигациялар немесе басқа да құнды қағаздар болсын, ақша сіз үшін жұмыс істей бастауы үшін белгілі бір уақыт өтуі тиіс. Бұл әдіс жоғары тәуекелдермен және үлкен салымдардың қажеттілігімен қатар жүреді, өйткені егер сіздің сомаңыз аз болса, сіз ешқандай кіріс көрмейсіз. 

Активтерді құру сізге кейіннен пассивті кіріс әкелетін бірдеңе сатып алуды не белгілі бір қызметке қаражат салуды білдіреді. Мысалы, жылжымайтын мүлік сатып алу, автокөлік немесе басқа да құрал-жабдықтар сатып алу. Ең бастысы, алдымен сіз активті сатып аласыз, одан кейін осы актив сізге пассив кіріс әкеледі. Сіз пәтерді/үйді, автомобильді немесе коммерциялық орынды  жалға бере аласыз, одан ай сайын табыс табасыз. Активтердің ерекшелігі мынада, бастапқы кезеңде сіз активті сатып алуға жұмсаған өзіңіздің салған ақшаңызды «пысықтайсыз», одан әрі бұл ақша сізге жұмыс істей бастайды. Бұл жағдайда негізгі тәуекел – бұл клиенттерді іздеудегі проблемалар, алаяқ жалға алушылар және т.б.

Бар активтерді пайдалану активті сатып алуға қаражат салмай пассив кіріс алуды білдіреді. Яғни, сіз барлық мүмкіндікті және қолда бар барлық капиталды пайдаланасыз. Мысалы, сіздің үйіңіздегі/пәтеріңіздегі бөлме, иесіз гараж, бос пәтер немесе автомобиль. Әдіс бірдей, сіз осы активтерді жалға бересіз және олардан пайда табасыз. Мұндай әдістің басты артықшылығы сізге өз ақшаңызды бірдеңе сатып алуға салудың және актив өзін-өзі «пысықтағанша» күтудің қажеті жоқ.

Минимум салым кажет ететін пассив кіріс:  бірнеше нұсқаны талдап көрейік:

• Зияткерлік өнім

Сіз хоббіңізді пассив табыс көзіне айналдыра аласыз. Ең бастысы, сізде не жақсы екенін, адамдарға не ұсына алатыныңызды және осының бәрін қалай оңтайлы монетизациялау керектігін түсіну. Мысалы, видеокурстар, қандай да бір мобильді қосымша жасау және т.б. Басқаша айтқанда, сіз өзіңіздің біліктілігіңіз бен дағдыларыңызды ұзақ мерзімді перспективада тұрақты әрекеттесусіз немесе қатысусыз қосымша табыс әкелетін қандай да бір өнімді жасау үшін пайдаланасыз. Мысалы, сіз әдемі суреттер түсіре аласыз және жалпы суретке түсіруді ұнатасыз. Фотосуреттің кез келген сайтында тіркеліңіз, жұмыстарыңызды жинаңыз және фотосуреттеріңізді сатудан пассив табыс алыңыз.

• Жылжымайтын мүлікті жалға беру 

Айтып кеткеніміздей актив сатып алып немесе бар активті пайдаланып, оны пассив табысқа айналдыра аласыз. Коммерциялық жылжымайтын мүлік бизнестер үшін, ал пәтерді жеке адамдарға жалға беріп қойсаңыз болады. Ең бастысы жалға беру келісімшартын жасасыңыз, онда барлық шарттар мен міндеттерді жазуды ұмытпаңыз. Бұл алаяқтардан қорғануға мүмкіндік береді. 

• Пирингтік кредит беру (P2P)

Пирингтік кредит беру немесе краудлендинг ретінде де белгілі – бұл интернет кеңістігіндегі белгілі бір алаңдар арқылы ұйымдар немесе жеке меншік иелері үшін кредит беру. Әдеттегі банктік кредиттеумен салыстырғанда қаржыландырудың осы түрінің пайыздық ставкалары төмен, бұл оны өзекті және танымал етеді.

• Бизнес-жобаларға инвестициялау 

Сіз өз қаражатыңызды ортақ бизнеске салсаңыз болады. Бұл инвестициялау, басқа кез келген инвестициялау сияқты, жоғары тәуекелмен қатар жүреді, өйткені сіз не жоғары табыс ала аласыз, не керісінше бәрін жоғалта аласыз. Бизнес-жобаға инвестиция салу үшін бірінші кезекте жақсы және перспективалы бизнес-идея қажет.

Пассив кірісті қалай жасауға болады? Жобаның барлық тәуекелдері мен перспективаларын бағалауыңыз үшін бастапқы салымдар, әзірленген стратегия және инвестициялаудағы базалық білім қажет. Пассив табыстың ең кең таралған схемаларын талдап көрейік:

1. Депозит – ең тиімді шарттарды ұсынатын банкті таңдаңыз, депозитті ашыңыз және мүмкіндігінше пассивті кірістеріңізді өсіру үшін салымды толтырыңыз. Сіз бастапқы жарнаны неғұрлым көп салсаңыз, банк депозитінен түскен пайда пайызы соғұрлым көп болады.
2. Үлеспұлдық инвестициялық қорқа инвестициялар
   ҮИҚ –  үлеспұлдық инвестициялық қор –  инвесторлардың ақшалай қаражатын біріктіретін және жинақтайтын қор. Бұл инвестициялауды нашар түсінетіндер үшін жақсы құрал, себебі қорды инвестициялық портфельді әртараптандырумен айналысатын құзыретті басқарушы компания басқарады, бұл тәуекелдерді төмендетеді.
3. Қор нарығындағы акциялар мен бағалы қағаздардан дивидендтер сізге тұрақты пассив кіріс алуға мүмкіндік береді. Алайда, қор нарығында сауда жасау үшін сізге сарапшылық пен нарық жұмысын түсіну қажет екенін ескерген жөн. Жаңадан келгендер үшін ең оңтайлы нұсқа – құнды қағаздарды биржадан сатып алып, біраз уақыттан кейін қымбаттатып сату.
4. Автомобильдегі жарнама
   Нарықтағы көптеген компаниялар өз қызметтерін ілгерілету үшін үлкен қаражат бөледі. Кейбіреулер жарнаманың ең кең тараған және тиімді әдісін қолданады: баннерлер, плакаттар және қаладағы маңдайшалар. Автомобильдердегі жарнама да өзекті, атап айтқанда бұл сақтандыру компанияларына, стартап жобаларға, такси қызметтеріне және т.б. қатысты. Егер өзіңіздің автокөлігіңіз болса, осындай компаниялармен өз автокөлігіңізге жарнаманы іліп жұмыс істей аласыз.
5. Венчурлік инвестициялар болашақта барлық тартылған тұлғаларға, оның ішінде инвесторларға үлкен пайда әкелетін жаңа өнімді/қызметті кеңейтуді немесе жасауды жоспарлап отырған түрлі перспективалы стартап жобаларға ақша қаражатының салымын білдіреді.

Сіздің пассив кірісіңіздің түріне байланысты белгілі бір заңды міндеттемелер де бар. Мысалы, егер сіз пассив табыс көзі ретінде активіңізді пайдалансаңыз, ҚР жаңа қаулыларына сәйкес міндетті түрде өз мүлкіңізді декларациялауыңыз және әрине мемлекеттік қазынаға салық төлеуіңіз керек. Жылжымалы және жылжымайтын мүлiкке қатысты барлық мәлiмдеуге және салық төлеуге жатады.

Зияткерлік меншік түріндегі инвестициялар үшін салық төлеудің қажеті жоқ, мысалы, бейнекурстар, материалдар, фотосуреттер және тағысын тағы. 

Осы мақаланың арқасында сіз пассив табыс жасау, бұл үшін не қажет екенін және өз қызметіңізді қалай ұйымдастыру керектігін түсіне алдыңыз деп үміттенеміз. Іске сәт! Сіздің табыстарыңыз өсіп, капиталыңыз артсын 🙂