Бизнес ашу үшін нарыққа талдау жасау: баса назар аударылатын нәрсе

Нарыққа талдау жасау – ол кез келген бизнес стратегиясының маңызды тұсы. Бұл процесс тәуекелді азайтуға көмектеседі, өйткені оны түсіну арқылы сіз өзіңіздің әлеуетті клиенттеріңізді және нарық жағдайларын шынымен түсіне аласыз. Осылайша сіз керекті өнім мен қызметті дамыту мүмкіндігіне ие боласыз. Сондай-ақ, бұл сізді бәсекелестеріңізден нақты не ерекшелендіретінін түсінуге көмектесетін болады.

Нарықты зерттеуді барлық ақпарат пен деректерді жинаудан бастау керек, оларды талдау негізінде ұйымның нарықтағы стратегиясы мен жасалатын іс-әрекеттер тактикасы құрылады.

Бизнестегі заманауи бәсекелестік барлық басшыларды ағымдағы тенденцияларды түсініп қана қоймай, сонымен қатар нарықтың одан әрі дамуын болжай отырып, бірнеше қадам алға ойлауға мәжбүр етеді. Тауарлар нарығына қалай талдау жасауға болады? Бизнесті ашу кезінде ғана емес, болашақта оны жүргізу және дамыту кезінде де бизнесті үнемі зерттеп отыру қажет. Бұл Сізге әрқашан соңғы трендтерден хабардар болуға, тұтынушыларыңызды түсінуге, бизнесіңіздің географиясы мен көкжиегін кеңейтуге мүмкіндік береді.

Нарыққа қалай дұрыс талдау жасауға болады, бастысы не үшін? Бұл сұрақты жаңадан бизнесті бастағандардың барлығы қояды. Бірінші кезекте нарық трендтеріне талдау жасау бизнесте нақты  орнын таңдауға мүмкіндік береді, мақсатты аудиторияның тұтынуы мен қажеттіліктері туралы нақты түсінік қалыптасады, нарық сыйымдылығын есептеуге, тиімді маркетингтік стратегияны құруға және жалпы бизнестің тиімділігін бағалауға мүмкіндік береді.

Анализ рынка и конкурентов необходимо делать не только при открытии бизнеса, но и в последующем при его развитии, приблизительно несколько раз в пару лет. Хоть и существует множество способов проведения анализа рынка, большинство компаний используют один или несколько из пяти основных методов: опросы, фокус-группы, личные интервью, наблюдение и полевые испытания. Тип данных, которые вам нужны, и сколько денег вы готовы потратить, будут определять, какие методы вы выберете для своего бизнеса.

1. Сауалнамалар. Қысқа және қарапайым сауалнамалар жүргізу арқылы сіз мақсатты нарықтағы қажетті топты талдай аласыз. Таңдау артқан сайын, сіздің нәтижелеріңіз соғұрлым сенімді болады.

• Жеке сауалнамалар – бұл әдетте сауда орталықтары сияқты халық көп жүретін жерлерде жүргізілетін жеке сұхбаттар. Олар адамдарға өнімдердің, қаптамалардың немесе жарнамалардың үлгілерін ұсынуға және дереу кері байланыс алуға мүмкіндік береді. 
• Телефон арқылы сауалнамалар жүргізу бетпе-бет сауалнамаларға қарағанда арзанырақ, бірақ пошта сауалнамаларына қарағанда қымбат. Алайда, тұтынушылардың тынымсыз телемаркетингке қарсылығына байланысты адамдарды телефон арқылы сауалнамаға қатысуға сендіру қиындай түсуде. Телефон арқылы жүргізілген сауалнамалар әдетте жауаптардың 50-60 пайызын береді.
• Пошта арқылы сауалнама жүргізу – кең аудиторияы қамтудың салыстырмалы түрде арзан әдісі. Олар жеке және телефондық сауалнамаларға қарағанда әлдеқайда арзан, бірақ олар тек 3-15 пайыз жауап алуға мүмкіндік береді. Кері байланыстың төмен болуына қарамастан, пошта арқылы сауалнамалар шағын бизнес үшін үнемді таңдау болып қала береді.
• Онлайн-сауалнамалар әдетте жауаптардың болжанбайтын пайызы мен сенімсіз деректерін арттырады, өйткені сіз респонденттердің санын бақыламай алмайсыз. Бірақ онлайн сауалнама – расталмаған деректерді жинаудың және тұтынушылардың пікірлері мен қалауларын жинаудың оңай және арзан жолы.

2. Фокус-топтар. Фокус-топтарда модератор адамдар тобы арасында пікірталас жүргізу үшін бірқатар сұрақтар немесе сценарий тақырыптарын пайдаланады. Бұл сеанстар бейтарап жерлерде, әдетте бейнежазба жабдықтары бар бөлмелерде өткізіледі. Фокус-топпен жұмыс әдетте бір-екі сағатқа созылады және нәтиже теңгерімді болуы үшін кемінде үш топ қажет етіледі. 

3. Жеке кездесулер өткізу. Фокус-топтар сияқты, жеке сұхбаттар арнайы құрылымсыз, ашық сұрақтарды қамтиды. Олар әдетте шамамен бір сағатқа созылып жазылады. Фокус-топтар мен жеке сұхбаттар сауалнамаларға қарағанда субъективті мәліметтер береді. Нәтижелер статистикалық тұрғыдан сенімді емес, яғни олар көбінесе халықтың жеткілікті үлкен тобы емес екендігін білдіреді. Дегенмен, фокус-топтар мен сұхбаттар тұтынушылардың көзқарасы туралы құнды түсініктер береді және жаңа өнімдерді немесе қызметтерді әзірлеуге қатысты мәселелерді анықтаудың тамаша тәсілдері болып табылады.

4. Бақылау. Жеке топтар мен фокус-топтардың жауаптары кейде адамдардың нақты іс-әрекеттеріне қайшы келеді. Сіз тұтынушыларды іс-әрекетте бақылап, оларды дүкендерде, жұмыста немесе үйде бейнеге түсіргенде, олардың өнімді сатып алғанын немесе пайдаланғанын көре аласыз. Бұл тұтынушылардың сатып алу әдеттері мен үлгілерінің дәлірек бейнесін береді.

5. Дала сынақтары. Нақты сату жағдайында тұтынушылардың реакциясын тексеру үшін таңдалған дүкендерде жаңа өнімді орналастыру өнімге өзгерістер енгізуге, бағаларды реттеуге немесе қаптаманы жақсартуға көмектеседі. Шағын бизнес иелері өз өнімдерін сынауға көмектесетін жергілікті дүкен иелерімен және веб-сайттармен байланыс орнатуға тырысуы керек.

Өзіңізге қажетті нарықты зерттемес бұрын уақыт пен ақшаны ысырап етпеу мақсатында сізге қандай ақпарат қажет және қайсысы қол жетімді екенін анықтауға бастапқы зерттеу жүргізіңіз. Егер біреу сұраныс пен ұсынысты талдаған болса, оның дұрыстығын, өзектілігін тексеріп, бизнес жоспарыңызда қолданыңыз. 

Алдын ала зерттеу арқылы уақыт пен ақшаны үнемдеп қана қоймай, сонымен қатар сіз мақсаттарыңызға жету үшін пайдалану қажет әдістер мен дереккөздерді анықтайтын боласыз. Қажетті ақпаратты жинау үшін әртүрлі зерттеу тәсілдерін біріктіруге болады. Мысалы, максималды қамту үшін фокус-топ кездесулері мен далалық зерттеулер кезінде талдауда бірдей сауалнаманы қолданыңыз. 

Сондай-ақ, деректерге талдау жүргізу қанша уақыт пен ақша бар екенін және сіздің қызметкерлеріңіз көмектесе алатынын қарастырған жөн. Бұл сіздің зерттеуіңіздің қаншалықты терең және жан-жақты болатынын анықтауға мүмкіндік береді.

1. Деректерді жинау

Зерттеудің нақты жоспары болғаннан кейін, сіз деректерді жинауды бастай аласыз.  Нарықты зерттеу  барынша нәтижелі болсын десеңіз жинайтын барлық ақпарат мүмкіндігінше егжей-тегжейлі және толық екеніне көз жеткізіңіз. Толық емес деректер қате немесе маңызды емес нәтижелерге әкелуі мүмкін.

2. Мәліметтерді өңдеу

Деректерді өңдеу кезінде зерттеу мақсаттарыңызды есте сақтаңыз. Сіз тапқан ақпарат пен деректерді өңдеудің бірнеше практикалық әдістерін жасаңыз. Бұл шешім қабылдау процесін одан әрі жеңілдетеді. Олар мыналарды қамтуы мүмкін:

• кестелерді ақпаратты тізбектеу және топтау үшін пайдалану;
• негізгі тенденциялар мен тақырыптарды, сондай-ақ күшті және әлсіз тұстарын анықтау.

Бұл деректерді зерттеу кезінде немесе одан кейін бірден кестеге немесе Word құжатына жинаңыз. Фокус топпен кездесулер немесе жеке сұхбаттар кезінде ақпаратты жазбаған болсаңыз оларды жоғалтып алуға үлкен қауіп бар.

3. Қорытынды жасаңыз

Деректерді талдау қорытынды жасауға негіз береді. Сайып келгенде, нарықты талдау тәуекел мен белгісіздікті төмендететін және бизнесте сәттілікке жету мүмкіндігін арттыратын ақпаратқа жетелейді. Соңғы нәтижелер сіздің бастапқы мақсаттарыңызға сәйкес келуі керек; сіздің үлкен бизнес мақсаттарыңызға сәйкес келу үшін талдау барысында қандай нұсқаларды тапқаныңыз туралы ойланыңыз.

Инфографика ретінде: 

Сіздің талдауыңыз үшін сандық және сапалық зерттеулердің қысқаша салыстырмалы талдауы: 

• Сандық зерттеулер – бұл статистика, сіздің зерттеуіңіздің жалпы тармақтарын растайтын сандық деректер. Сандарға негізделген талдау және қорытынды.
• Сапалы деректер – тәжірибе, сабеп-салдарлы байланыстар мен олардың нәтижелеріне терең үңілуге көмектеседі. Респонденттердің шағын тобымен ашық сұхбатқа негізделген талдау және қорытынды.