Баға белгілеу

Баға тауарды сатудан түскен түпкілікті пайдаға жауапты. Тауар бағасын айқындау бірнеше негізгі факторларға байланысты: өзіндік құн, бәсекелестердегі баға, қалаған пайда және ең бастысы, сатып алушы құндылығы. Клиент үшін баға әрдайым бірдей емес екенін ескерген жөн. Бұл іске қосу алдында ойластыру және өнімнің бағасын қалыптастыруға шешім қабылдау үшін өте маңызды. 

Баға белгілеу компаниялардың операциялық кірісін көтеруі де, жойуы да мүмкін. “McKinsey” халықаралық консалтингтік компаниясының есебі бойынша баға белгілеудің тиімді стратегиясы рентабельділікті 2-7% -ға арттыра алады. Оның үстіне, олар тіптен тұрақты көлемде бағаның 1% -ға өсуі операциялық кірісті 8.7% -ға арттыратынын айтады. Яғни, компанияларда баға белгілеу жөніндегі шешімдердің шамамен 30% -ы дұрыс қабылданбайды және төмен кіріс себебі. Баға белгілеу қалай қалыптасады? Баға белгілеудің мақсаттары мен міндеттерін, сондай-ақ олардың түрлерін талдап көрейік 🙂

Бағаны белгілеу әдістері әртүрлі болуы мүмкін. Тауар бағаcын белгілеу және қызметтер бағасын белгілеу – бұл пайданы ұлғайтуға арналған қолайлы құрал. 

Ол үшін бағаны үш деңгейде пысықтау қажет:

1. Нарық трендтері
2. Бәсекелестер
3. Бір мәміле/операция

Алдымен нарықтағы бәсекелестер мен трендтерге көз жүгіртейік. Сіздің компанияңыз вакуумда емес, демек бәсекелестер (тікелей және жанама) ғана емес, нарықтағы жағдай мен клиенттердің сатып алу қабілеті елдегі және әлемдегі геосаяси, экономикалық, әлеуметтік-саяси жағдайға тікелей байланысты.Мысалы, коронавирус пандемиясы басталып,  ШОБ-тар қарызға батады деген ойымыз болмады. Кейбіреулер бейімделе алды, кейбіреулері бейімделе алмады, бірақ бір нәрсе түсінікті: мұндай жағдайлардан ешкім сақтандырылмаған және мұндай жағдайда бәсекелестер арасындағы бәсекелестікке шыдамдылығы бір-екі күнде анықталады. 

Күнделікті өмірде бәсекелестермен жағдай әлдеқайда тұрақты, дегенмен, олардың қалай дамып келе жатқанын және қандай бағытта жылжып жатқандығын қадағалау өте маңызды. Осылайша, сіз өзіңіздің баға стратегияңызды түзетіп, кейбір жағдайларда трендсеттер бола аласыз. 

Баға белгілеу түрлері әртүрлі болуы мүмкін, бәрі баға белгілеу процесіне қандай талдау жүргізетініңізге байланысты:

Шығындарды ескере отырып баға белгілеу

Бұл өнімді дайындаудың жалпы құнын есепке алу және оған үстемеақы қосу жолымен жұмыс істейтін базалық стратегия. Ол ұзақ мерзімді перспективада жақсы, себебі алдымен сіздер өндіріспен байланысты шығындарды түсінулеріңіз керек: материалдар, жұмыс күші, қоймалау, жабдықтар, коммуналдық қызметтер және т.б. Өнімнің өзіндік құнына қосылатын үстеме баға – бұл компания пайда түрінде алатын нәрсе. Шығындарды ескере отырып баға белгілеудің негізгі кезеңдері:

• 1-қадам: X өнім бірлігі үшін толық өндірістік өзіндік құнды есептеңіз.
• 2-қадам: бірліктің құнын алу үшін шығындарды X бірліктеріне бөліңіз.
• 3-қадам: өнім бірлігінің құнын үстеме баға пайызына көбейтіңіз. Егер бiрлiктiң өзiндiк құны 1000 теңгенi құраса, ал үстеме бағаның пайызы 20-ға тең болса, онда пайда маржасы 1000 х 20/100 = 200 теңгенi құрайды. Тауардың бағасы 1200 теңгені құрайды.

Бұл әдіс бөлшек сауда компаниялары үшін жарамды, бірақ қызмет көрсететін компаниялар үшін пайдалануға ұсынылмайды, өйткені қызмет құны әдетте өнім құнынан әлдеқайда жоғары. Баға белгілеу схемасы формула түріндегі шығындарды ескере отырып, былайша есептеледі: 

Б = C (1+R)

яғни,

Б – тауар бағасы
С – тауардың өзіндік құны (стоит ли тут букву тоже поменять как в случае с Ц, так как я поняла, что это обозначает Ц=цена, если так, то С можно поменять на Ө)
R – өзіндік құн бірлігінің үлесінде рентабельділік

немесе  Ц = C/1-R (бағадағы пайда үлесі)

Бәсекелестерге қарап қатысты баға белгілеу

Мұнда бәрі қарапайым: бәсекелестеріңіз белгілеген бағаларға бағдарланыңыз. Осылайша, сіз өз тауашаңызға біртіндеп сыйыса аласыз. Мысалы, егер сізде өзіңіз сататын тауарды сататын бес бәсекелесіңіз болса, олардың бағаларын ең қымбаттыдан ең арзанға жіктеңіз және өз бағаңызды сіз тиімді болып көрінетін деңгейде белгілеңіз.

Өндіріс шығындарына үстемеақы негізінде баға белгілеу

Динамикалық баға белгілеуді сипаттаудың ең қарапайым тәсілі – сіздің бағаңыз статикалық емес, басқа факторларға байланысты өзгереді. Бұл факторлар, мысалы, орналасқан жері немесе уақыты болуы мүмкін.

Орналасқан жері бойынша динамикалық баға белгілеу: айталық, сізде автокөлік жалға беретін компания бар және сіздің жасанды интеллектіңіз мейрамханалар мен барлар көп жерлерде бағаны көтеруге мамандандырылған.

Уақыт бойынша динамикалық баға белгілеу: бұл санатқа, мысалы, авиа және теміржол билеттерін сату кіреді. Неғұрлым ерте сатып алсаңыз, соншалықты арзан болады. Сапар күні жақындаған сайын бағалар біртіндеп көтеріледі, себебі ұсыныстардың саны азаяды және клиенттердің қымбат бағаға билет сатып алудан бос қалуы мүмкін емес.

Осылайша, баға белгілеу арқылы сіз өз тауарларыңыз бен қызметтеріңіздің бәсекелі, нарықтық құнын анықтап, белгілей аласыз, ол сіздің бизнесіңіздің өмір сүру циклін одан әрі ұзартуға мүмкіндік береді.