Электрондық түрде құжатқа қалай қол қою керек: бизнес үшін ЭЦҚ қалай жұмыс істейді

Қазір технологиялар бизнесті жүргізу тәсілдеріне, оның ішінде құжаттарды ресімдеу мен қол қою саласына айтарлықтай өзгерістер енгізеді. Осындай инновациялық шешімдердің бірі электрондық цифрлық қолтаңба (ЭЦҚ), ол тараптардың жеке қатысуының қажеттілігінсіз мәмілелер жасауға және құжаттарды қашықтықтан ресімдеуге мүмкіндік береді. Бұл революциялық құрал уақытты үнемдеп қана қоймай, қауіпсіздіктің жоғары деңгейін қамтамасыз етеді және құжаттардың заңдық маңыздылығын растайды. Бизнес үшін электрондық цифрлық қолтаңба қалай жұмыс істейтінін және оның қандай артықшылықтары барын егжей-тегжейлі қарастырайық. 

Электрондық цифрлық қолтаңба– бұл сандық нысанда құжаттарға қол қою үшін пайдаланылатын арнайы электрондық механизм. Яғни, бұл құжаттың және оған қол қойған адамның түпнұсқалығын растайтын кәдімгі қолтаңбаның цифрлық аналогы.

ЭЦҚ математикалық алгоритмдер негізінде жасалған бірегей код болып табылады және ашық және жабық кілттерден тұрады. Ашық кілт қолтаңбаны тексеру үшін, ал жабық кілт – оны жасау үшін пайдаланылады. Құжат ЭЦҚ-ны пайдалана отырып қол қойғанда,  ол жабық кілтпен шифрланады, содан кейін деректердің тұтастығы мен түпнұсқалығын қамтамасыз ететін ашық кілтпен ашылады.

Жеке және заңды тұлғалар үшін ЭЦҚ пайдалану тиімді екені анық . Жеке тұлғалар үшін бұл мәмілелер жасауға және құжаттарды қашықтан ресімдеуге мүмкіндік береді, бұл қағаз құжаттарды жіберуге және өңдеуге уақыт пен қаражатты үнемдейді. Заңды тұлғалар үшін бұл бизнес-процестердің қауіпсіздігі мен тиімділігін арттыруға ықпал етеді, сондай-ақ серіктестермен және клиенттермен өзара іс-қимылды жеңілдетеді.

ЭЦҚ қолдану мерзімі заңмен анықталады, әр елді мерзімі әртүрлі. Әдетте қолдану мерзімі  бір жылдан үш жылға дейінгі мерзімді қамтиді, содан кейін жаңа сертификат алып ЭЦҚ-ны жаңарту қажет. 

Электрондық қолтаңбалар әртүрлі болуы мүмкін және оларды жасау мен пайдалану тәсіліне қарай бірнеше түрге бөлінеді. Негізгі түрлеріне тоқталып өтейік: 

1. Қарапайым электрондық қолтаңба (ЭҚ): Бұл электрондық қолтаңбаның ең негізгі түрі, ол әдетте қолтаңбаның сканерленген бейнесі болып табылады. Ол төмен қорғау деңгейіне ие және жоғары түпнұсқалық дәрежесін қамтамасыз етпейді, сондықтан маңызды емес жағдайларда қолданылады
2. Күшейтілген электрондық қолтаңба (КЭҚ): Бұл қол қоюшымен байланысты бірегей кодты жасау үшін криптографиялық алгоритмдерді пайдаланатын қолтаңбаның аса озық түрі. КЭҚ қарапайым ЭҚ-ға қарағанда қорғау мен түпнұсқалықтың жоғары деңгейін қамтамасыз етеді және  маңызды заңдық мәмілелер мен құжаттарда пайдаланылуы мүмкін.
3. Білікті электрондық қолтаңба (БЭҚ): Бұл криптографиялық кілттерді пайдалануға негізделген және арнайы уәкілетті органдармен сертификатталған электрондық қолтаңбаның ең сенімді түрі. БЭҚ заңды дәрежесі жоғары және көптеген елдерде заңды.

Электрондық қолтаңбаның белгілі түрін таңдау қауіпсіздік деңгейі мен түпнұсқалық деңгейіне тікелей байланысты. Қарапайым операциялар үшін қарапайым ЭҚ қолдануға болады, дегенмен маңызды істер үшін күшейтілген немесе білікті электрондық қолтаңба қолданған жөн. 

Электрондық қолтаңба адамдар мен ұйымдардың кең ауқымы үшін, әсіресе цифрландыруға және қашықтан жұмысқа көшу жағдайында пайдалы құрал болып табылады. ЭЦҚ (цифрлық қолтаңба) ресімдеу әсіресе пайдалы болатын бірнеше жағдайлар:

1. Заңды тұлғалар: Компаниялар мен кәсіпкерлерге түрлі құжаттарға, келісімшарттарға, келісімдер мен есептерге қол қоюға тура келеді. ЭЦҚ-мен олар қағаз құжаттармен алмасу уақытын қысқарта және бизнес-процестердің тиімділігін арттыра отырып, электрондық құжаттарға жылдам әрі қауіпсіз қол қоя алады.
2. Жеке тұлғалар: Азаматтар үшін ЭЦҚ түрлі жағдайларда, мысалы, онлайн салық декларацияларын беру, мемлекеттік органдармен немесе банктермен шарттарға қол қою кезінде, сондай-ақ мемлекеттік дерекқордан ақпарат алуға электрондық сұрау салуларды ресімдеу үшін пайдалы болуы мүмкін. 
3. Қызметкерлер және қашықтан жұмыс істейтін  қызметкерлер: Қашықтан жұмыс жағдайында ЭЦҚ-ның болуы ерекше маңызды. Бұл қызметкерлерге кеңседе физикалық болу қажеттілігінсіз құжаттарға қол қоюға және жөнелтуге мүмкіндік береді, бұл жұмыстың икемділігін арттырады және уақытты үнемдейді.
4. Мәмілелер мен келісімдер: Онлайн-мәмілелер жасау, жылжымайтын мүлікті сатып алу немесе сату, контрагенттермен немесе клиенттермен қашықтықтан мәмілелер жасау кезінде ЭЦҚ болуы мәмілелердің қауіпсіздігі мен түпнұсқалығын, сондай-ақ ықтимал алаяқтық әрекеттерден қорғауды қамтамасыз етеді.

Жалпы алғанда, барлығына ЭЦҚ ресімдеу қажет болмаса да, көптеген жеке  тұлғалар мен ұйымдар үшін бұл цифрлық әлемде қауіпсіздік пен тиімділікті қамтамасыз етудің маңызды құралы болуы мүмкін.

Электрондық цифрлық қолтаңбаны тіркеу бойынша қызметтерді ұсынатын онлайн-сервистердің арқасында жасау жеңілдеді және қолжетімді болды. Қазақстанда ЭЦҚ-ны онлайн ресімдеуге болатын қадамдық нұсқаулық:

1. Онлайн кілтті ЭЦҚ алу үшін сізге жеке басын куәландыратын қолданыстағы құжат (ҚР азаматының жеке куәлігі немесе паспорты) болуы қажет.
2. Сондай-ақ қолданыстағы, белсенді нөмірі бар ұялы телефонның болуы міндетті, өйткені ЭЦҚ-кілтті алғаны туралы хабарлама сіздің нөміріңізге SMS-хабарлама түрінде түседі.
3. eGov торабында тіркелетін құрылғыда міндетті түрде қосылған веб-камера болуы керек.
4. “NCALayer” бағдарламасын компьютеріңізге орнатып, оны іске қосыңыз.
5. eGov.kz электрондық үкімет сайтына кіріп, “ЭЦҚ қашықтан алу” санатына өтіңіз.
6. ЖСН енгізіңіз, одан кейін 1414 нөмірінен SMS-хабарлама арқылы ұялы телефоныңызға келетін бір реттік құпия сөзді енгізу қажет.
7. Одан әрі қалқыма терезеде “ЭЦҚ алуға көшу” түймешігін басу қажет болады.
8. ЭЦҚ кілті сақталатын орынды көрсетіңіз. Ол үшін қалтаны таңдаңыз, «Ашу» түймешігін басыңыз және «Өтінім беру» түймешігін басыңыз.
9. “Жаңарту” түймешігін басыңыз.
10. eGov торабында тіркелетін құрылғы міндетті түрде
11. “Жаңа құпия сөз” және “Құпия сөзді қайталаңыз”  бағандарында ЭЦҚ үшін құпия сөзді қойыңыз. Одан әрі «Сертификаттарды қотару» түймешігін басыңыз.
12. Сізде ЭЦҚ кілтінің сәтті орнатылғаны туралы хабарламасы бар терезе көрсетілуі керек.
13. ЭЦҚ пайдалану: Енді сіздің электрондық цифрлық қолтаңбаңыз пайдалануға дайын. Сіз оны сандық форматта түрлі құжаттар мен келісімдерге қол қою үшін қолдана аласыз.

Онлайн қолтаңба электрондық операцияларда қауіпсіздік пен түпнұсқалықты қамтамасыз ететін  маңызды құралға қол жеткізудің ыңғайлы және жылдам әдісін ұсынады.